Stary Cmentarz parafialny na Pęksowym Brzyzku
lokalizacja: ul. Kościeliska
Dawniej był to wiejski cmentarzyk, zmarłych chętniej chowano np. w Kościelisku. Cmentarz powstał w połowie XIX wieku dzięki staraniom pierwszego zakopiańskiego proboszcza. Do 1908 r. chowało się tu wszystkich – górali, zmarłych w Tatrach turystów. Był to jedyny cmentarz w Zakopanem. Pochowanie w tym miejscu Tytusa Chałubińskiego zapoczątkowało tradycję pochówku na Pęksowym Brzyzku wybitnych osób: taterników, artystów, literatów, osób zasłużonych dla miasta. Spoczywają tutaj m.in. Władysław Orkan, Stanisław Witkiewicz, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Kornel Makuszyński, Jan Krzeptowski Sabała, Andrzej Chramiec, Antoni Rząsa, Józef Krzeptowski, Jan Długosz, Stanisław Marusarz, Jan Stolarczyk, Władysław Hasior, Karol Stryjeński, Beata Obertyńska. Są tu również symboliczne groby Witkacego czy Bronisława Czecha. W 1931 r. cmentarz znalazł się w rejestrze zabytków. W czasie II wojny światowej powierzchnia cmentarz została zmniejszona o około 30%. Cześć terenu została zamieniona w drogę prowadzącą do stacji do kolejki na Gubałówkę. Dziś chowa się tutaj osoby zasłużone lub członków rodzin góralskich, które tam spoczywają. Każdorazowo zgodę na pochówek musi wydać wojewódzki konserwator zabytków. Nazwa cmentarza pochodzi od nazwiska jego fundatora – Jana Pęksy. Z kolei brzyztek to w gwarze góralskiej oznacza brzeg (cmentarz leżał nad potokiem).
